সমাস আৰু ইয়াৰ প্ৰকাৰ | Assamese Grammar Homakh
সমাস কাক বোলে?
উত্তৰঃ-পৰস্পৰ অৰ্থৰ সম্পৰ্ক থকা দুই বা ততােধিক পদ লগ লাগি এক পদ হােৱাকে সমাস বােলে।
যেনেঃ মহাপুৰুষ = মহৎ যি পুৰুষ।
সমাসৰ বৈশিষ্ট্যঃ
- দুই বা তাতােকৈ অধিক পদ বা পদ থকা বাক্য লগ এক পদ হ'লেই সমাস হয়।
- সমাস হােৱা পদবােৰে কেতিয়াবা প্রকৃত অর্থ।
- সমাসত পদবােৰৰ বিভক্তিৰ চিন লুপ্ত সি হ'ব লগীয়া পদবিলাকৰ ব্যাক্যৰ অনেক পদ ললাপ হয়।
সমাসৰ বিভিন্ন প্ৰকাৰ:
সমাস সাধাৰণতে ছয় প্রকাৰৰ-
- দ্বন্দ্ব সমাস
- তৎপুরুষ সমাস
- কর্মধৰয় সমাস
- দ্বিগু সমাস
- বস্ত্রীহি সমাস আৰু
- অব্যয়ীভাৱ সমাস।
দ্বন্দ সমাস কাক বোলে ?
উত্তৰঃ-যি সমাসত দুই বা বহু পদ মিলিত হৈ একপদ হয় আৰু প্ৰত্য়েক পদৰ অৰ্থ প্ৰধানৰুপে প্ৰতীয়মান হয় সেয়াই দ্বন্দ সমাস । দ্বন্দ্ব সমাস তিনিবিধ হ'ল-
- ইতৰেতৰ দ্বন্দ্ব,
- সমাহাৰ দ্বন্দ্ব,
- একশেষ দ্বন্দ্ব
উদাহৰণ:
- দেৱাসুৰ =দেৱ আৰু অসুৰ।
- তেল-পানী = তেল আৰু পানী।
- ভাই-ভনী = ভাই আৰু ভনী।
- স্বভাৱ-চৰিত্ৰ = স্বভাৱ আৰু চৰিত্ৰ ।
- গুৰু-শিষ্য = গুৰু আৰু শিযষ্য।
- ভাল-বেয়া = ভাল আৰু বেয়া।
- সোণ-ৰূপ = সোণ আৰু ৰূপ।
- অস্তশস্ত্ৰ = অস্ত্ৰ আৰু শস্ত।
- তামোল-পাণ = তামোল আৰু পাণ।
তৎপুৰুষ সমাস কাক বোলে ?
উত্তৰঃ-যি সমাসত দুটা ব্যস্ত পদৰ প্রথম পদটো প্রথম বিভক্তিৰ বাহিৰে আন বিভক্তিত থাকে,আৰু এই বিভক্তি লােপ হৈ সমাস হয় তাকে তৎপুৰুষ সমাস বােলে ৷তৎপুৰুষ সমাস ছয় প্রকাৰৰ:
- দ্বিতীয়া তৎপুৰুষ
- তৃতীয়া তৎপুৰুষ
- চতুর্থী তৎপুৰুষ
- পঞ্চমী তৎপুৰুষ
- ষষ্ঠী তৎপুৰুষ আৰু
- সপ্তমী তৎপুৰুষ।
উদাহৰণ:
- মাতৃপূজা = মাতৃক পূজা ।
- ৰাজসিংহাসন = ৰজাৰ সিংহাসন ।
- অনুচিত = ন উচিত ।
- অশিক্ষিত = ন শিক্ষিত ।
- ৰাজক্ষমতা = ৰজাৰ ক্ষমতা ।
- আশাতীত = আশাৰ অতীত ।
- সীমাবদ্ধ = সীমাত বদ্ধ ।
- পদদলিত = পদেৰে দলিত ।
- সংবিধানস্বীকৃত.= সংবিধানৰদ্বাৰা স্বীকৃত ।
- পৰিণয়াবদ্ধ = পৰিয়ণত আৱদ্ধ ।
- অসম্ভৱ = ন সম্ভৱ ।
- জলাতংক = জলৰদ্বাৰা আতংক ।
- চাহ গছ = চাহৰ গছ ।
কৰ্মধাৰয় সমাস কাক বোলে ?
উত্তৰঃ-বিশেষণ আৰু বিশেষ্য় পদত সমাস হৈ যদি বিশেষ্য়ৰ অৰ্থটো প্ৰধানভাৱে প্ৰতীয়মান হয় তাক কৰ্মধাৰয় সমাস বোলে।কর্মধায় সমাস দুবিধ হ'ল-
- মধ্যপদলােপী আৰু
- অত্যপদলােপী সমাস।
উদাহৰণ:
- মহাপুৰুষ = মহৎ যি পুৰুষ।
- কালিকা পুৰাণ = কালিকা বিষয়ক পুৰাণ (মধ্যলোপী)।
- বিদ্যোৎসাহী = বিদ্যাৰ প্ৰতি উৎসাহী (মধ্যলোপী)।.
- সজবৃত্তি = সজ যি বৃত্তি।
- অন্তিম বাণী = অন্তিম যি বাণী।
- সিংহাসন = সিংহ অংকিত আসন (মধ্যলোপী)
- মলাধঁপাত = মলা যি ধঁপাত।
- সিংহদুৱাৰ = সিংহ অংকিত যি দুৱাৰ।
- পুণ্যভূমি = পুণ্য যি ভূমি।
- মূলধন = মূল যি ধন (মধ্যলোপী)।
- বহুমূলীয়া = বহু মূল্য যাৰ। পোৰামাটি = পোৰা যি মাটি।
দ্বিগু সমাস কাক বোলে ?
উত্তৰঃ-দুই বা তাতােকৈ অধিক সংখ্যাবাচক শব্দৰ লগত অন্য শব্দ লগ হৈ সমাহাৰ বুজালে যি সমাস হয়, তাকে দ্বিগু সমাস বোলে।
উদাহৰণ:
- পাচৰজীয়া = পাঁচ ৰজাৰ সমাহাৰ।
- তিনি ভুৱন = তিনি ভুৱনৰ সমাহাৰ।
- ত্ৰিফলা = তিনি ফলৰ সমাহাৰ।
- দোমাহী = দুই মাহৰ সমাহাৰ।
- শতাব্দী = শত অন্দৰ সমাহাৰ।
- পঞ্চামৃত = পঞ্চঅমৃতৰ সমাহাৰ।
- ত্ৰিপিটক = ত্ৰিপিটকৰ সমাহাৰ ।
বহুব্রীহি সমাস কাক বোলে ?
উত্তৰঃ-যি সমাসত সমস্ত পদে ব্যস্ত পদবিলাকৰ ব্যুৎপত্তিগত অর্থনুবুজাই আন কোনাে বিশেষ অর্থহে বুজায়, তাকে বব্রীহি সমাস বােলে।
বহুব্রীহি সমাস তিনি প্রকাৰৰ-
- কর্মধায় বহুব্রীহি বা সমানাধিকৰণ বহুব্রীহি,
- ব্যাধিকৰণ বহুব্রীহি বা তৎপুৰুষ বহুব্রীহি আৰু
- ব্যতিহাৰ বহুব্রীহি।
উদাহৰণ:
- হতাহতি = হাতে হাতে যুদ্ধ. যি। (ব্যতিহাৰ বহুব্রীহি)
- মনোৰঞ্জক = মনক ৰঞ্জন কৰে যি সি।
- সাপ্তাহিক = সাত দিনৰ মূৰে মূৰে ওলায় যি।
- সংসাৰত্যাগী = সংসাৰ ত্যাগ কৰে যি সি।
- স্বাধীন =স্বৰ (নিজৰ) অধীন যি সি।
- জলচৰ = জলত চৰে যি।
- হলধৰ = হল ধৰে যি।
- পদ্মনাভ = পদ্ম আছে নাভিত যাৰ।
- বছৰেকীয়া = এবছৰৰ মূৰত হয় যি সি।
- ৰণ-মেল = ৰণৰ বাবে আয়োজন কৰা যি মেল সি।
- কু চক্ৰী = কুচক্ৰৰ অধীন যি সি!
- গদাপাণি = গদা আছে পাণিত যাৰ।
- শূলপাণি = শূল আছে পাণিত যাৰ।
- দৃঢ়প্ৰতিজ্ঞ = দৃঢ় প্ৰতিজ্ঞা যাৰ সি।
- বৃকোদৰ = বৃক আছে উদৰত যাৰ।
- পীতাম্বৰ = পীত অম্বৰ যাৰ সি।
- নিৰস্তৰ = নি(নাই) অন্তৰ য’ত।
- চক্ৰপাণি = চক্র আছে পাণিত যাৰ।
- খাটনিয়াৰ = খাটনি ধৰে যি সি।
- হৃদয়গ্ৰাহী = হৃদয়ে গ্ৰহণ কৰে যাক সি।
অব্যয়ীভাৱ সমাস কাক বোলে ?
উত্তৰঃ-যি সমাসত অব্য়য়ৰ অৰ্থ প্ৰধানৰুপে প্ৰতীয়মান হয় আৰু পুৰ্বপদত অব্য়য় থাকে তাক অব্য়য়ীভাব সমাস বোলে ।
উদাহৰণ:
- যথাশক্তি = শক্তিক অতিক্ৰম নকৰি।
- অনুক্ৰমে = ক্ৰমে ক্ৰমে।
- উপকূল = কূলৰ সমীপ।
- অহিংসা = হিংসাৰ অভাৱ।
- দুৰ্ভিক্ষ = ভিক্ষাৰ অভাৱ।
- উচ্ছ্ংখল শৃংখলাৰ অভাৱ।
- অসুখ = সুখৰ অভাৱ। :
- লোকাস্তৰ = অন্য লোক।
- দেশাত্তৰ = অন্য দেশ।
ALSO READ:
THIS IS VERY HELPFUL 💜
ReplyDeleteVERY nice 🙂
ReplyDeleteNice
ReplyDeletePlease do not enter any spam link in the comment box